Rivers for Recovery

Rivers for Recovery

Kêu gọi toàn cầu bảo vệ sông ngòi vì sự phục hồi xanh và công bằng

Đại dịch COVID-19 và hậu quả là các cuộc khủng hoảng kinh tế và sức khỏe cộng đồng đang tàn phá các nhóm dân cư trên toàn cầu, ảnh hưởng sâu sắc đến các nhóm yếu thế và dễ bị tổn thương. Những cú sốc lớn mang tính bước ngoặt mà cuộc khủng hoảng này tạo ra cho hệ thống kinh tế, năng lượng và lương thực hiện nay đòi hỏi một phản ứng chuyển đổi tương xứng để giải quyết tình trạng suy thoái kinh tế, đói nghèo, thất nghiệp và thiệt hại môi trường trên diện rộng, tập trung vào các vấn đề công bằng xã hội và toàn vẹn sinh thái.

Sông ngòi và hệ sinh thái nước ngọt rất quan trọng đối với sự phục hồi kinh tế toàn cầu hậu đại dịch COVID-19. Chúng củng cố các hệ thống tự nhiên của chúng ta, cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái quan trọng và hoạt động như một mạng lưới an toàn kinh tế cho người nghèo và dễ bị tổn thương ở nhiều quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Tuy nhiên, trải qua nhiều thế hệ, các huyết mạch của hành tinh này đã bị xây đập, chuyển đổi và ô nhiễm với cái giá thảm khốc đối với con người và các thực thể sống trên Trái đất. Một phần ba loài nước ngọt hiện đang bị đe dọa tuyệt chủng.

Đại dịch nghiêm trọng hiện nay làm sáng tỏ những thách thức và bất bình đẳng căn bản trong thời đại chúng ta, tạo cơ hội chuyển hướng suy thoái lịch sử của sông ngòi và hệ thống nước ngọt trong tương lai. Các hệ thống tự nhiên của chúng ta đóng vai trò quan trọng đối với sự sống trên trái đất. Thế nhưng trong suốt thời gian dài, chúng ta đã coi các dòng sông như điều hiển nhiên và khai thác chúng để thúc đẩy lợi nhuận và “phát triển” vì lợi ích chính của tầng lớp đặc quyền nhưng chiếm thiểu số trong xã hội. Trên toàn cầu, quỹ đạo này không hề bền vững.

Một mô hình mới trong quản lý sông ngòi là rất cần thiết, không chỉ để bảo vệ các nguồn nước quan trọng với cuộc sống và sức khỏe cộng đồng, mà còn giúp các quốc gia đang đà phá sản bởi COVID-19 tránh được khoản nợ xấu mới, tăng tốc quá trình chuyển đổi năng lượng công bằng và ứng phó hiệu quả với khủng hoảng khí hậu. Việc xây đập ngày một gia tăng như hiện nay ở nhiều quốc gia có thu nhập thấp và trung bình đang đe dọa tiến trình phát triển trên, đồng thời là một giải pháp năng lượng sai lầm mà ngành thủy điện đang thúc đẩy dưới chiêu bài phục hồi kinh tế “xanh”.

Một bước đi phục hồi kinh tế sai lầm mở ra con đường nợ nần chồng chất cho các quốc gia đang phải vật lộn với những khoản nợ khổng lồ, ưu tiên các giải pháp được cho là “rửa tiền theo cách “xanh”” nhằm chuyển nguồn vốn khan hiếm khỏi các giải pháp thay thế tốt hơn, thúc đẩy các mạng lưới tập trung lớn được thiết kế xung quanh các dự án nguy hại, chẳng hạn như các đập lớn và nhiên liệu hóa thạch, làm suy yếu các biện pháp bảo vệ môi trường và xã hội, đồng thời tiếp tục lạm dụng các nguồn nước ngọt của chúng ta. 

Các đập thủy điện tạo ra những tác động xã hội và môi trường rất lớn. Chúng là một giải pháp sai lầm và không thể mang lại sự phục hồi xanh. Ngược lại, các khoản đầu tư vào công nghệ gió, năng lượng mặt trời phi tập trung và hiệu quả năng lượng có chi phí hợp lý, có thể triển khai nhanh chóng trong thực tiễn và tạo việc làm với chi phí hiệu quả trong quá trình phục hồi kinh tế. Để tái thiết một tương lai tốt đẹp hơn, các gói kích thích kinh tế nên đầu tư vào các công nghệ có tác động thấp và mang lại lợi ích cho các nhóm dân cư và hệ sinh thái dễ bị tổn thương, ưu tiên quyền và sự tham gia của cộng đồng hơn là cứu trợ các ngành công nghiệp nguy hại đang nhanh chóng mất đi sự hợp lý và nguồn tài chính. 

Chúng tôi kêu gọi sự phục hồi bắt nguồn từ công lý khí hậu và bảo vệ các dòng sông của chúng ta như những huyết mạch quan trọng nhằm củng cố đa dạng sinh học, cung cấp nguồn nước, sản xuất lương thực, hỗ trợ các dân tộc bản địa và các nhóm dân cư đa dạng trên khắp thế giới, thay vì xây đập và gây ô nhiễm các dòng sông vì lợi nhuận và sự phát triển kinh tế.

Chúng tôi kêu gọi phục hồi nền kinh tế xanh, cụ thể: